Top 10 luchtlekken in nieuwbouw woningen

Luchtlekken in nieuwbouwwoningen zijn makkelijk te voorkomen als wij ons verhaal hebben verteld. Bouwers zijn vaak sterk gefocust op de afdichting van kozijnen in de gevelopeningen. Dat is natuurlijk prima maar daar zitten nu net niet de grote lekkages. ISOVAST heeft in de afgelopen jaren duizenden nieuwbouwwoningen mogen beproeven op luchtdichtheid. Met alle opgedane kennis hebben wij onze eigen top 10 lijst van luchtlekken kunnen samenstellen.

Nog even een kernbegrip vooraf. Voor je voorstellingsvermogen is het handig om te bedenken dat de luchtdichtingsvlakken samen een gesloten ‘doosje’ vormen. Dat doosje zit van binnenuit tegen de gevels, dak en vloer aan en niet ergens aan de buitenkant. Bedenk ook dat de luchtspouw tussen twee rijwoningen en de kruipruimte als ‘buiten’ worden gezien en dat dus ook de bouwmuren luchtdicht moeten worden afgewerkt.

Nummer 10: inbouwdozen in HSB-elementen

Een (prefab) houtskeletbouw element bevat aan de binnenzijde een dampremmende folie die tevens dient doet als luchtdichtingslaag. Zodra er schakelmateriaal in deze elementen wordt opgenomen moet hiervoor een inbouwgat worden geboord. Het gevolg is een luchtlekkage.

Er zijn twee oplossingen. De eerste is om schakelmateriaal en doorvoeringen in HSB gevels te vermijden. De tweede is om speciale luchtdichte inbouwdozen toe te passen. Het vervelende is echter dat deze luchtdichte inbouwdozen bijna door geen enkele installateur of timmerfabriek goed worden verwerkt waardoor er meestal toch nog luchtlekkages overblijven.

Nummer 9: naden in dakvlakken

Dakvlakken en dakkapellen in nieuwbouwwoningen moeten op de verbindingsnaden als één geheel luchtdicht met elkaar worden verbonden. Welke methode je daarvoor gebruikt maakt niet zo veel uit zolang je maar zorgt dat de dampremmende laag goed met elkaar is verbonden en enige beweging kan verdragen.

In de dakvoet komen regelmatig luchtlekken voor rond de beide uiteinden van de muurplaat. Op die plaats is de topgevel soms brokkelig afgewerkt en onvoldoende onderkouwd waardoor er lucht om de muurplaat heen kan stromen. Zorg vóór het monteren van de muurplaat voor een glad en luchtdicht afgewerkte topgevel.

Speciaal bij de dakvoet van een kilkeper moet je extra opletten want daar komen veel naden en vlakken samen. Dat vraagt om een nauwkeurig aan te brengen afdichting die het beste met een kwastbare kit i.c.m. schuim gemaakt kan worden.

Nummer 8: leidingdoorvoeringen

De rookgasafvoer, rioolbeluchting, ventilatiekanaal en PV-bekabeling worden door het dakvlak heen naar buiten gevoerd. Voor een luchtdichte afwerking zijn er speciale afdichtingen te koop. Deze afdichtingen worden helaas maar al te vaak verkeerd of slordig gemonteerd. Soms zie je met het blote oog de gaten al zitten. En geen bouwer die daar op let want dit is immers het werk van de installateur (?!)

Voor een goed luchtdichte dakdoorvoering pas je het liefst manchetplaten toe met een stevig kunststof frame en met daarin een flexibel manchet dat past bij de leidingdiameter. Er kan alleen een goede afdichting worden gemaakt op een vlak stuk leiding, dus voorkom buisnaden, geribbelde buis of zachte isolatie om een leiding heen. Projecteer de doorvoeringen op voldoende afstand van zowel de muur als onderling. Zaag of boor de doorvoergaten in het dak niet te ruim en schroef de manchetplaat pas na het afmonteren van de installaties vast tegen het dakbeschot.

Nummer 7: inbouwspots

Klassieke luchtlekken in nieuwbouwwoningen zie je op plaatsen waar inbouwspots in het plafond zijn opgenomen. Voorbeelden zijn spots in erkers en in kanaalplaten. Er zijn voor dit doel speciale luchtdichte inbouwdozen te koop maar eigenlijk is dat is niet de oplossing van het probleem. Het feit dat er buitenlucht door het plafond van een erker of door een kanaalplaat kan stromen, zegt dat er iets mis is met de luchtdichting van de achterliggende constructie. Zorg er dus voor dat de dakconstructie van een erker al vóór het aanbrengen van het gipsplafond luchtdicht is. En evenzo dienen ook de koppen van de kanaalplaten al vroegtijdig in de ruwbouw te zijn afgedicht (zie ook verderop op plaats 2).

Nummer 6: kruipluik

We doen meestal ontzettend ons best om goede luchtdichtingen te maken. Maar daarentegen kieperen we het kruipluik met het grootste gemak zo in de matrand. Kleedje erover en je ziet er niets meer van.

De kruipruimte moeten we echter zien als ‘buiten’ dus ook het kruipluik moet een goede luchtdichting hebben. Als de matrand toevallig volkomen haaks is gelast, vlak is geplaatst en geheel vrij is van vuil zal de schade kunnen meevallen. Speciale afdichtingen die voor dit doel te koop zijn werken meestal niet zo goed.

Maar is er wel een oplossing? Ja die is er: geen kruipluik. En als een kruipluik dan toch noodzakelijk is, zorg dan voor een separate afgeschuimde afdichting onder het luik, ergens ter hoogte van de vloerisolatie. Een waarschuwingssticker op die afdichting vertelt de bewoner waarom die extra afdichting daar zit en dat deze na verwijdering weer hersteld moet worden.

Nummer 5: kozijnen

Het gaat hier om de kozijnen zelf, dus niet om de afdichting in de gevelopening. De meeste kozijnen voor nieuwbouwwoningen, met name kunststof kozijnen, vertonen veel luchtlekken. Probleemplaatsen zijn de glaslatten, rond de scharnieren, rond deuren en rond de ventilatieroosters. In feite koop je als bouwer dus een gat in en wordt de marge aan luchtlekken die je nog wel mag hebben van je afgenomen.

Productattesten en testcertificaten heb je voor dit doel niets aan omdat dit eenmalige laboratoriumtesten betreft en niets zegt over jouw projectkozijnen. De oplossing is om bij de inkoop simpelweg af te spreken dat er tijdens de blowerdoortest bij de kwalitatieve inspectie geen voelbare luchtlekkages in het kozijnelement gevonden mogen worden.  Op die manier zorg je ervoor dat er niet te veel marge aan toegestane luchtlekkages van je wordt afgesnoept.

Nummer 4: kimblokken

Onder kalkzandsteen elementen worden kimblokken toegepast als startlaag. De stootvoegen tussen deze kimblokken zijn vaak niet met lijm gevuld of er is hooguit een poging gedaan. Het helpt niet als je de lijmer opdracht geeft om de stootvoegen vol lijm te zetten want morgen is hij dit aandachtspunt weer vergeten. Ook kun je zijn werk niet optisch controleren. Het gevolg is dat stootvoegen door hun grote aantal een flink aandeel in de totale luchtlekkage zullen hebben. De later aan te brengen afwerkvloer houdt deze lekkages in het gunstigste geval slechts een klein beetje tegen.

Oplossing: zorg ervoor dat alle stootvoegen worden dichtgesmeerd, dan heb je een zichtbaar bewijs dat de kimlaag potdicht zit.

Nummer 3: naden in betoncasco’s

Betonelementen zijn van zichzelf uiteraard luchtdicht. In nieuwbouwwoningen kan het echter wel flink mis gaan met verbindingsnaden. Het gebruik van vóór de montage aangebrachte luchtdichtingen zoals schuimbandjes en rubbers in sponningen is af te raden want die beschadigingen vaak en soms is er meer stelruimte nodig dan voorzien. Breng de luchtdichting daarom ná het plaatsen van de elementen in het werk aan en het liefst met een flexibele kit.

Een ander en minder bekend probleem betreft luchtlekken via de onderkouwing onder prefab gevelbladen en geveltoppen. Deze mortellaag wordt vaak niet vol en zat uitgevoerd terwijl dit de enige luchtdichting vormt. Een afdoende oplossing is om de onderkouwing zichtbaar glad te laten afstrijken zodat de afdichting ook op het oog kan worden gecontroleerd. Eventueel kan aanvullend nog een vloeibaar luchtdichtingsmembraan worden aangebracht maar dat zou niet nodig moeten zijn.

Nummer 2: kanaalplaten

Kanaalplaten zijn veel toegepaste elementen voor verdiepingsvloeren in nieuwbouwwoningen. De holle kanalen in deze elementen zorgen helaas voor aanzienlijk luchtlekkages via centraaldozen en leidingsparingen. Om deze luchtlekken te elimineren moet je zorgen dat in de ruwbouw alle kanalen aan beide uiteinden van de kanaalplaten worden afgedicht. Doe dit beslist vóór dat deze elementen op de woningen worden gehesen, anders kun je er niet meer goed bij.

En wat is de beste afdichting? De bekende schuimdoppen werken in de praktijk het beste mits deze goed zijn aangebracht in een schoongeborsteld kanaal. De laatste tijd zien we steeds vaker een alternatief waarbij er kleefstroken op de kop van de kanaalplaat worden geplakt. Het aanbrengen van deze kleefstroken gaat echter vaak mis doordat de ondergrond vuil of nat is. Beschadigingen en uitgehaalde delen maken de toepassing van deze kleefstroken zelfs onmogelijk.

Nummer 1: niet afgewerkte kalkzandsteen elementen

Eenzaam op de eerste plaats als grootste lekkagerisico: kalkzandsteen gevels en bouwmuren. Als kalkzandsteen elementen niet worden gepleisterd dan vertoont een woning vaak 2x tot 3x meer lekkages dan wanneer deze wel worden afgewerkt. Die extra lekkages ontstaan door beschadigde elementen en niet volledig verlijmde (stoot)voegen. Met het filmen of spuiten van de kalkzandsteen wordt dit probleem nagenoeg geheel opgelost. Er zijn echter plaatsen waar de stukadoor nooit zal komen zoals bijvoorbeeld achter de meterkastwand, de trapboom en het inbouwreservoir van de toilet. Als je deze specifieke plaatsen vooraf in de ruwbouw markeert op de vloer dan kan de lijmer alle voegen op die plaatsen dichtsmeren. Door deze aanpak is een optische controle op de afdichting eenvoudig uit te voeren.